Rệp son, rệp sáp, rầy lan
Rệp son còn gọi là rệp sáp, tên thường gọi rầy lan, chủng loại đa dạng, nhưng đều dùng vòi hút nhựa lan. Rệp hại lan có rất nhiều loại, gây hại lớn có Diaspididae, rệp lan, Homoptera. Thân chúng nhỏ bé, màu đen xám, trắng sữa hoặc đen. Dài 1,2- l,5mm, rông 0,25 - 0,5mm.
Mỗi năm vào tháng 5 - 6, ấu trùng nở từ trứng bò khắp nơi. Bò được khoảng 2 ngày thì nó cố định ở một nơi trên cây, chủ yếu ký sinh trên cuống giả hành, phiến lá, cũng có thể trên cuống lá và phần chất màng của gốc giả hành. Khi tìm thấy nơi ở ấu trùng liền tiết ra một chất sáp cứng để cố định mình, đồng thòi chọc vòi hút vào thân lan để hút nhựa.
Cây bị hại nhẹ thì trên phiến lá có đốm trắng nhỏ, phần này bị vàng đi, ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của cây; nặng thì thành mảng bao phủ mặt lá, tiêu hoa chất dinh dưỡng, ảnh hưởng đến tác dụng quang hợp của cây, từ đó gây trở ngại cho sự sinh trưởng, phát dục của cây, cây không thể ra hoa bình thường, xuất hiện lá khô, rụng lá cho đến khi cây chết. Đồng thời các vết thương do rệp son gây nên dễ nhiễm virus, chất sáp của rệp dễ gây mốc đen.
Khả năng sinh sôi của rệp son khỏe, mùa xuân hè là mùa sinh sôi mạnh mẽ của chúng, tháng 5 - 9 chúng gây hại nghiêm trọng nhất, một năm có thể sinh sôi nhiều đời liên tiếp nhau. Chúng ký sinh và ẩn nấp, thường thì thuốc trừ sâu không thể thấm vào lớp vỏ sáp cứng của ấu trùng, phòng trừ chúng rất khó, một khi đã phát sinh cũng khó có thể diệt sạch. Khi hoa lan bị úng nước, trời nóng không thông gió thì tình trạng bệnh càng nghiêm trọng.
Xem thêm
Chú ý đến môi trường trồng lan. Do rệp son dễ phát sinh trong điều kiện lan bị úng nước, không thoáng gió, nên trước tiên cần phải giữ vườn lan được thoáng gió, chăm sóc hằng ngày cần đặc biệt chú ý đến việc thông gió, tránh để quá ẩm ướt. Khi mua lan, tránh mua giống có rệp về vưòn lan. Nếu trong vườn lan có một ít rệp son thì cần tách cây bệnh khỏi cây khỏe.
- Diệt thủ công: Khi số lượng rệp ít, có thể dùng khăn lau rồi dùng nước rửa cây. Nếu số lượng rệp lớn, diện tích rộng cần phải bón thuốc trừ sâu.
- Cần dùng thuốc đúng lúc: Khi ấu trùng chưa hình thành lớp sáp cứng, trong thời gian chúng đang di chuyển tìm chỗ cố định thì phải phun thuốc diệt rệp, như vậy hiệu quả sẽ rất cao. Khi lớp sáp cứng hình thành thuốc sâu rất khó ngấm, hiệu quả giảm rõ rệt. Vào khoảng hạ tuần tháng 5 đến thượng tuần tháng 6 ấu trùng lứa đầu nở hết, thân ấu trùng chưa có sáp cứng, là thời điểm thích hợp để phun thuốc. Có thể dùng 40% Dimethoate pha loãng với nước theo tỷ lệ 1:1.000 lần, hoặc 50% Dipterex pha loãng với mtóc theo tỷ lệ 1:250 lần, hoặc 80% Dichlorvos E,c pha loãng với nước theo tỷ lệ 1:1.000 -1.500 lần, hoặc 2,5% Deltamethrin pha loãng với nước theo tỷ lệ 1:2.000 - 2.500 lần, phun xả 1 - 3 lần, mỗi lần cách nhau 7 - 10 ngày. Rệp son dễ kháng thuốc, nên cần phải nắm rõ nồng độ thuốc sử dụng và thay đổi thuốc, cần phun thuốc đều đặn, đầy đủ. Phun lên cả mặt lá, lưng lá, gốc cây, mặt chậu.
- Thay đổi cách bón thuốc: Cây bị bệnh nặng có thể áp dụng phương pháp thuốc ngấm chậu, cách làm là trước tiên dùng các thuốc diệt trứng, pha loãng theo hướng dẫn sử dụng, ngâm chậu lan trong 5-10 phút. Nuôi trồng lan với số lượng ít ở trong phòng thì có thể dùng phương pháp chôn thuốc. Chôn viên thuốc Temik 15% vào gốc sâu khoảng 2 - 3cm, để gốc cây hút thuốc và truyền lên cả cây, khiến cho sâu hại hút phải trúng độc mà chết. Đường kính chậu 20cm thì cần chôn 2g thuốc. Phương pháp chôn thuốc không gây ô nhiễm môi trường, hiệu quả diệt sâu rất tốt.
