Khám phá cấu trúc và đặc điểm lan hài xanh

/ 17 April 2019 / 0 Comments

Lan hài xanh Paphiopedilum malipoense là một loài lan Hài đặc biệt có hoa đẹp tảo nhã với lá đài và cánh hoa xanh lá cây, môi xám-xanh nhạt và nhị lép trắng với chóp màu nâu tía. Loài này đã được trao giải thưởng vì hoa có mũi thơm táo hoặc thoảng mũi anh đào.

Tên Việt Nam: Lan hài malipo, lan hài xanh hay còn gọi là lan hài mã lị, hài ráp, hài giáp

Tên Latin: Paphiopedilum malipoense

Đồng danh: Paphiopedilum malipoense S.C. Chen & Z.H. Tsi, 1984.

Họ: Phong lan Orchidaceae

Bộ: Phong lan Orchidales

Lớp (nhóm): Lan đất

Giá trị: Loài cây làm cảnh quý vì có hoa to đẹp và nhất là có màu lục rất hiếm.

Lan Hài xanh Paphiopedilum malipoense

Nguồn gốc và phân bố

Paphiopedilum malipoense lần đầu tiên được các nhà thực vật học Trung Quốc, S.C. Chen và Z.H. Tsi mô tả vào năm 1984 dựa trên tiêu bản thực vật do K.M.Feng thu năm 1947 ở gần Malipo, đông nam tỉnh Vân Nam, sát biên giới Việt Nam.

Khu phân bố được biết đến hiện nay của Paphiopedilum malipoense ở Trung Quốc bao gồm khu vực núi đá vôi cácxtơ ở tây của tỉnh Quảng Tây, tây nam tỉnh Quý Châu và đông nam tỉnh Vân Nam (Cribb, 1998). Rất nhiều quần thể Paphiopedilum malipoense đã được quan sát thấy ở Việt Nam trên những dãy đá vôi vắt ngang biên giới với Lào.

Cây này phân bố ở các tỉnh Quảng Tây, Quý Châu và Vân Nam của Trung Quốc cũng như tại miền Bắc Việt Nam. Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng là nơi có loại lan hài xanh này.

Nơi mọc: Quản Ba, Hà Giang, Na Hằng, Tuyên Quang, Na Rì, Bắc Cạn, Minh Hòa, Quảng Bình.

Cấu trúc đặc điểm Lan hài xanh Paphiopedilum malipoense

Paphiopedilum malipoense var. malipoense (Hình vẽ cùa L. Averyanov)

a — Cây mang hoa; b — hoa; c — lá đài lung; d — lá đài hợp; e — cánh hoa; f, g — môi, nhìn từ mặt trước, mặt bên và mặt cắt dọc; h-j — cột nhị nhụy, nhìn từ mặt bên, mặt lưng và mặt bụng.

Cấu trúc lá

Cỏ mọc trên đất hay mọc trên đá với 4-6 lá mọc thành 2 hàng và có thân rễ ít nhiều kéo dài với đường kính 2-3,5 mm.

Lá dai, gần dựng đứng, hình bầu dục thuôn hay bầu dục hẹp, nhọn không đối xứng ở chóp , dài 10-16(20) cm, rộng 2,5-5(7) cm. Đốm khảm xanh lá cây tươi hoặc xanh sẫm ở mặt trên, có đốm tím dày và gờ ở mặt dưới;

Cuống lá dài 2-4 cm, có lông rìa ở mép gần gốc.

- Lá đài lưng hình trứng rộng tới hình mũi giáo- bầu dục với mũi nhọn ở chóp, dài 4,4-7,1 cm, rộng 1,8-4,5 cm, có lông tơ trắng lưa thưa ở mặt trong, không có ở bên ngoài.

- Lá đài hợp hình trứng rộng tới hình mũi giáo-trứng, nhọn hoặc đôi khi có 2 răng ở chóp, 2 gờ ở lưng, dài 3,8-5,3 cm, rộng 2,4-4,8 cm.

Đặc điểm hoa

Cụm hoa dài 30-50 (65) cm, có 1(2) hoa;

Cuống xanh, có đốm tía nâu hoặc lông tơ trắng hoặc tía nâu;

Lá hoa hình trứng hay mũi giáo hẹp, dài khoảng 1,5 cm, có lông rìa trắng ở mép, lông tơ trắng ở mặt ngoài.

Hoa rộng 8- 12,2 cm, có mũi thơm ngọt dịu; lá đài và cánh hoa xanh táo, có đốm và sọc tím-hồng; môi vàng-xám xanh nhạt, có những đốm tím hồng ở mặt trong;

Nhị lép trắng tuyền, nâu thẫm hạt dẻ ở nửa trên; cuống hoa và bầu dài khoảng 4 cm, có lông trắng và mở ở chóp.

Cánh hoa hình trứng, hơi nhọn, dài 4-7,1 cm, rộng 3,4-5,1 cm, có lông tơ trắng ở gốc, lông nhung trắng ở mặt trong.

Môi nằm ngang, hình túi sâu, dài 4,5- 6,5 cm, rộng 3,8-5,4 cm, gần như hình cầu, mép không cuộn vào trong, có lông tơ trắng phía trong gốc, lông mịn bên ngoài.

Nhị lép lồi, từ hình trứng rộng tới thuôn, dài 13-14 mm, rộng 11-13 mm, cụt ở chóp, gần như không có cuống, có lông mép trắng và lông nhung ở nửa dưới, có gờ ở lưng, có bướu lồi tròn trên bề mặt ở nửa trên.

Đặc điểm sinh trưởng Lan hài xanh

Nụ hoa có thể xuất hiện vào khoảng tháng 10-11 dương lịch và ươm nụ khá lâu, thời kỳ nở hoa trùng với thời gian ấm áp của mùa Xuân, khoảng tháng 3-4 dương lịch.

Lan hài xanh tái sinh bằng thân rễ và hạt. Mọc rất rải rác dưới tán rừng nguyên sinh rậm thường xanh nhiệt đới mưa mùa cây lá rộng và hỗn giao cây lá rộng - cây lá kim trên núi đá vôi, ở độ cao 400 - 1450 m, trong các khe nứt hay hốc đất ẩm, ít đất ở các vách trên sườn và gần đỉnh núi.