Cẩm nang phân loại các nhóm lan Hoàng thảo

/ 25 July 2019 / 0 Comments

Lan Hoàng Thảo Dendrobium là một loài lớn với hơn 1,200 giống. Đứng thứ hai trong gia đình hoa lan về số lượng giống và cũng đứng thứ hai trong các loài lan được nuôi trồng nhiều nhất chỉ sau Cattleya. Đây cũng là nhóm hoa lan đa dạng có hoa đẹp với màu sắc đầy mê hoặc và không thể quên được chính là hương thơm… Dù rằng Bulbophyllum (Lan Lọng) là một loài lớn nhất trong họ hoa lan nhưng luận về hương sắc có lẽ Dendrobium vẫn vượt trội hơn nhiều phần.

Các giống thuộc loài Dendrobium thường được chia ra làm nhiều nhóm với sự riêng biệt nổi bật của từng loại và có khá nhiều cách phân loại khác nhau. Cách phân loại dựa vào những điểm tương đồng của những giống lan cũng như cách sống, mùa nghỉ, mùa hoa… Đây cũng là cách phân loại dễ nhớ nên được nhiều người sử dụng so với các cách phân loại khác.

Phân loại các nhóm Lan Hoàng thảo

1. Phalaenanthe:

Nhóm này lá thường xanh trong nhiều năm, giả hành ốm, cao, phát hoa mọc ra trên các mắt ngủ ở ngọn.
Mùa hoa thường là một lần vào mùa Thu hay cũng có thể hai lần trong năm vào mùa Xuân và Thu.
Những cây lan trong nhóm có cánh hoa tròn trịa hay hơi kéo dài, nổi bật với các giống như Den. affine, Den. bigibbum(phalaenopsis), Den. dicuphumvà Den. williamsianum.

Nhóm lan này phát triển tốt trong môi trường quanh năm ấm áp, với ban đêm không dưới 60°F (16°C). Cần nhiều nước và phân bón trong mùa tăng trưởng, ánh sáng trung bình. Lan có một mùa nghỉ ngắn (3 đến 4 tuần) khô và mát với nhiệt độ có thể chịu được khoảng 55°F (12°C) và ra hoa sau đó khi nhiệt độ ấm trở lại.

Đây cũng là nhóm nổi bật vì các giống lan Dendrobium lai tạo thường thấy. Những giống Dendrobium có cánh hoa to tròn như lan Hồ Điệp (Phalaenopsis) hay những giống lan Hoàng thảo Dendrobium lai được trồng với mục đích thu hoạch hoa và bán ra để mọi người mua về chưng đều có nguồn gốc từ những giống lan nguyên thủy trong nhóm này.

2. Spatulata:

Nhóm lan này có cánh hoa dài và xoắn
Lá xanh quanh năm với giả hành to cao mạnh mẽ.
Ra hoa một lượt với nhiều cành hoa hay có thể ra hoa liên tiếp trong mùa Hè ấm áp, hoa lâu tàn.
Có các giống như Den. antennatum, Den. canaliculatum, Den. discolor, Den. gouldii, Den. johannis, Den. lineale(veratrifolium), Den. stratiotes, Den. streblocerasvà Den. taurinum.

Những cây lan trong nhóm này phát triển tốt trong môi trường có khí hậu ấm áp quanh năm 60-65°F (15-18°C) vào ban đêm và 75-90°F (24-32°C) vào ban ngày. Có thể chịu nóng cao hơn nhưng phải tăng độ ấm và thoáng gió. Không có mùa nghỉ, có thể chịu lạnh trong mùa Đông nhưng phải có môi trường khô ráo. Ánh sáng từ trung bình đến mạnh.

Các giống lan lai từ nhóm lan này thường được giới chơi lan tại Việt Nam gọi là Dendro Nắng do cây khỏe mạnh to lớn và có thể chịu được nắng cao từ 80% đến 100% nắng.

3. Dendrobium:

Nhóm lan này nổi bật với đa số đều có giả hành mọc rũ xuống với lá mọc dọc hai bên.
Lá sẽ rụng khi thời tiết bắt đầu lạnh và khô.
Nhóm lan này cần một mùa nghỉ lạnh và khô ráo.
Vào cuối mùa Đông cho đến đầu mùa Xuân hoa bắt đầu mọc từ 1 đến 5 hoa tại các nách lá.

Trong nhóm này chia ra làm hai loại dựa vào khả năng chịu lạnh như sau.

- Nhóm 1: Khả năng chịu được lạnh cao,

Gồm các cây như Den. chrysanthum (Lan Hoàng thảo hoa vàng), Den. friedricksianum, Den. nobile (Thạch hộc, Hoàng thảo dẹt) và Den. wardianum (Lan Hoàng thảo ngũ tinh).

Lan cần tưới nhiều nước và phân bón khi cây bắt đầu phát triển mạnh cho đến khi các lá ở ngọn ngừng phát triển.
Lúc này lan cần nhiều ánh sáng hơn, giảm nước mạnh hoặc ngưng hẳn không tưới nước, không bón phân, đêm có thể chịu lạnh 40-50°F (4-10°C).

Dendrobium nobile

- Nhóm 2: Những cây trong nhóm này chịu lạnh kém hơn nhóm 1

Gồm có những cây như Den. anosmum (Giã hạc, Phi điệp), Den. falconeri (Lan Hoàng thảo trúc mành), Den. fimbriatum (Lan Hoàng thảo long nhãn), Den. findlayanum (Lan Hoàng thảo chuỗi ngọc), Den. heterocarpum (Lan Hoàng thảo lụa vàng), Den. loddigesii (Lan Hoàng thảo nghệ tâm), Den. moniliforme, Den. parishii (Lan Hoàng thảo tím hồng), Den. pendulum (Lan Hoàng thảo u lồi), Den. primulinum (Long tu) và Den. transparens (Phi điệp trắng tím).

Cách nuôi trồng tương tự như nhóm một, nhưng vào mùa Đông ban đêm không nên để lạnh dưới 55°F (12°C) và gần như không tưới nước vào thời gian này. Các cây lan trong nhóm này không chịu được lạnh nhiều như nhóm 1.

Den. anosmum (Giã hạc, Phi điệp)

4. Callista:

Những cây thuộc nhóm này có giả hành cứng cáp, có từ 1-6 lá mọc phía trên đỉnh giả hành.
Hoa mọc thành chùm rũ xuống.
Những giống nổi bật trong nhóm này gồm có Den. amabile (Thuỷ tiên tím), Den. chrysotoxum (Hoàng lạp), Den. densiflorum (Thuỷ tiên vàng), Den. farmeri (Thuỷ tiên trắng), Den. griffithianum, Den. lindleyi (Vẩy cá, Vẩy rồng), Den. thyrsiflorum (Thuỷ tiên), Den. sulcatum (Thủy tiên dẹt)…

Nhóm lan này cần có mức ánh sáng cũng như tưới nước và phân bón vừa phải vào mùa Hè ấm áp, nhiệt độ vào khoảng 60-90°F (16-32°C). Và giữ mát vào mùa Đông với khoảng 50°F (10°C) vào ban đêm, tưới nước vừa phải đủ để giữ cho giả hành không bị teo tóp và không cần phân bón vào thời gian này.

Den. lindleyi (Vẩy cá, Vẩy rồng)

5. Latouria:

Thường có lá trên đầu giả hành to vừa phải và dày.
Cụm hoa mọc thẳng với các hoa thường có màu chủ đạo từ trắng đến vàng hơi xanh và hoa trông có vẻ hơi quái dị.
Vài giống lan tiêu biểu trong nhóm này là Den. alexandrae, Den. atroviolaceum, Den. johnsoniae, Den. macrophyllum và Den. spectabile.

Phát triển tốt trong môi trường giống như nhóm Spatulatatuy nhiên chỉ cần ánh sáng vừa đủ và cần khô ráo để lan nghỉ ngơi vào mùa Đông.

Den. macrophyllum

6. Formosae:

Gồm những cây có giả hành mọc thẳng với một lớp lông đen trên thân và lá
Hoa thường có màu trắng giữa hoa có màu từ vàng đến đỏ hoặc xanh lá.
Thường có từ 2-3 hoa mọc tại các nách lá gần ngọn và có thể to đến 10 cm.
Hoa lâu tàn.
Những cây tiêu biểu như Den. bellatulum (Bạch hỏa hoàng), Den. dearii, Den. draconis (Nhất điểm hồng), Den. formosum (Bạch nhạn), Den. infundibulum (Hoàng thảo Bù Đăng), Den. lowii, Den. margaritaceum (Bạch hoàng), Den. sanderaevà Den. schuetzii…

Nhóm lan này phát triển tốt trong môi trường khí hậu mát với khoảng 50-60°F (10-16°C) vào ban đêm và không quá 85°F (30°C) vào ban ngày. Tưới nước và phân bón hợp lý khi cây phát triển mạnh và cần để khô nhẹ khi cây ngừng tăng trưởng. Giữ ẩm nhẹ cho đến khi cây bắt đầu phát triển trở lại.

Den. draconis (Nhất điểm hồng)

7. Nhóm cuối cùng

Bao gồm những nhóm nhỏ với những cây đặc trưng sau: Den. linguiforme, Den. tetragonum, Den. gracillimumvà Den. cuthbertsonii (sophronitis).

Trồng tốt tùy theo môi trường sống của từng cây tuy nhiên vẫn có điểm chung là cần một nhiệt độ từ trung bình đến ấm áp với nhiệt độ ban đêm vào khoảng 55-60°F (12-16°C). Giữ khô vào mùa Đông hoặc khi thấy cây ngừng tăng trưởng.

Do các giống của loài lan này lên đến hàng nghìn cho nên những cây lan được liệt kê bên trên chỉ là một số đại diện đặc trưng được nhiều người biết đến. Hy vọng bài viết với cách phân loại kể trên sẽ giúp bạn đọc có cái nhìn toàn diện hơn về loài lan Dendrobium.Xem thêm

Thẻ

Lan Hoàng Thảo